(193) 8. อินฺทฺริยกถา

[853] นตฺถิ โลกิยํ สทฺธินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ นตฺถิ โลกิยา สทฺธาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… นตฺถิ โลกิยํ วีริยินฺทฺริยํ…เป.… สตินฺทฺริยํ…เป.… สมาธินฺทฺริยํ…เป.… ปญฺญินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตา ฯ นตฺถิ โลกิยา ปญฺญาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตฺถิ โลกิยา สทฺธาติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โลกิยํ สทฺธินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ โลกิยํ วีริยํ…เป.… สติ…เป.… สมาธิ…เป.… ปญฺญาติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โลกิยํ ปญฺญินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตฺถิ โลกิโย มโน, อตฺถิ โลกิยํ มนินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โลกิยา สทฺธา, อตฺถิ โลกิยํ สทฺธินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ โลกิโย มโน, อตฺถิ โลกิยํ มนินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โลกิยา ปญฺญา, อตฺถิ โลกิยํ ปญฺญินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตฺถิ โลกิยํ โสมนสฺสํ, อตฺถิ โลกิยํ โสมนสฺสินฺทฺริยํ…เป.… อตฺถิ โลกิยํ ชีวิตํ, อตฺถิ โลกิยํ ชีวิตินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โลกิยา สทฺธา, อตฺถิ โลกิยํ สทฺธินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ โลกิยํ ชีวิตํ, อตฺถิ โลกิยํ ชีวิตินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โลกิยา ปญฺญา, อตฺถิ โลกิยํ ปญฺญินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[854] อตฺถิ โลกิยา สทฺธา, นตฺถิ โลกิยํ สทฺธินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โลกิโย มโน, นตฺถิ โลกิยํ มนินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ โลกิยา ปญฺญา, นตฺถิ โลกิยํ ปญฺญินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โลกิโย มโน, นตฺถิ โลกิยํ มนินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตฺถิ โลกิยา สทฺธา, นตฺถิ โลกิยํ สทฺธินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตา ฯ อตฺถิ โลกิยํ โสมนสฺสํ, นตฺถิ โลกิยํ โสมนสฺสินฺทฺริยนฺติ… อตฺถิ โลกิยํ ชีวิตํ, นตฺถิ โลกิยํ ชีวิตินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ โลกิยา ปญฺญา, นตฺถิ โลกิยํ ปญฺญินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โลกิโย มโน, นตฺถิ โลกิยํ มนินฺทฺริยนฺติ…เป.… อตฺถิ โลกิยํ ชีวิตํ, นตฺถิ โลกิยํ ชีวิตินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[855] อตฺถิ โลกุตฺตรา สทฺธา, อตฺถิ โลกุตฺตรํ สทฺธินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โลกิยา สทฺธา, อตฺถิ โลกิยํ สทฺธินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ โลกุตฺตรํ วีริยํ…เป.… อตฺถิ โลกุตฺตรา ปญฺญา, อตฺถิ โลกุตฺตรํ ปญฺญินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โลกิยา ปญฺญา, อตฺถิ โลกิยํ ปญฺญินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตฺถิ โลกิยา สทฺธา, นตฺถิ โลกิยํ สทฺธินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โลกุตฺตรา สทฺธา, นตฺถิ โลกุตฺตรํ สทฺธินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ โลกิยํ วีริยํ…เป.… อตฺถิ โลกิยา ปญฺญา, นตฺถิ โลกิยํ ปญฺญินฺทฺริยนฺติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ โลกุตฺตรา ปญฺญา, นตฺถิ โลกุตฺตรํ ปญฺญินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[856] นตฺถิ โลกิยานิ ปญฺจินฺทฺริยานีติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อทฺทสํ โข อหํ, ภิกฺขเว, พุทฺธจกฺขุนา โลกํ โวโลเกนฺโต สตฺเต อปฺปรชกฺเข มหารชกฺเข, ติกฺขินฺทฺริเย มุทินฺทฺริเย, สฺวากาเร, สุวิญฺญาปเย , อปฺเปกจฺเจ ปรโลกวชฺชภยทสฺสาวิโน วิหรนฺเต’’ติ [ม. นิ. 1.283 ตตฺถ ‘‘ทฺวากาเร ทุวิญฺญาปเย’’ อิจฺจาทีนิปิ ปทานิ ทิสฺสนฺติ]! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ อตฺถิ โลกิยานิ ปญฺจินฺทฺริยานีติฯ

อินฺทฺริยกถา นิฏฺฐิตาฯ

เอกูนวีสติมวคฺโคฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

อตีเต กิเลเส ชหติ อนาคเต กิเลเส ชหติ ปจฺจุปฺปนฺเน กิเลเส ชหติ, สุญฺญตา สงฺขารกฺขนฺธปริยาปนฺนา, สามญฺญผลํ อสงฺขตํ, ปตฺติ อสงฺขตา, สพฺพธมฺมานํ ตถตา อสงฺขตา, นิพฺพานธาตุ กุสลา, อตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส อจฺจนฺตนิยามตา, นตฺถิ โลกิยานิ ปญฺจินฺทฺริยานีติฯ

20. วีสติมวคฺโค

(194) 1. อสญฺจิจฺจกถา

[857] อสญฺจิจฺจ มาตรํ ชีวิตา โวโรเปตฺวา อานนฺตริโก โหตีติ? อามนฺตาฯ อสญฺจิจฺจ ปาณํ หนฺตฺวา ปาณาติปาตี โหตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อสญฺจิจฺจ มาตรํ ชีวิตา โวโรเปตฺวา อานนฺตริโก โหตีติ? อามนฺตาฯ อสญฺจิจฺจ อทินฺนํ อาทิยิตฺวา…เป.… มุสา ภณิตฺวา มุสาวาที โหตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อสญฺจิจฺจ ปาณํ หนฺตฺวา ปาณาติปาตี น โหตีติ? อามนฺตาฯ อสญฺจิจฺจ มาตรํ ชีวิตา โวโรเปตฺวา อานนฺตริโก น โหตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อสญฺจิจฺจ อทินฺนํ อาทิยิตฺวา…เป.… มุสา ภณิตฺวา มุสาวาที น โหตีติ? อามนฺตาฯ อสญฺจิจฺจ มาตรํ ชีวิตา โวโรเปตฺวา อานนฺตริโก น โหตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[858] อสญฺจิจฺจ มาตรํ ชีวิตา โวโรเปตฺวา อานนฺตริโก โหตีติ? อามนฺตาฯ ‘‘อสญฺจิจฺจ มาตรํ ชีวิตา โวโรเปตฺวา อานนฺตริโก โหตี’’ติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? นตฺถิฯ ‘‘สญฺจิจฺจ มาตรํ ชีวิตา โวโรเปตฺวา อานนฺตริโก โหตี’’ติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ‘‘สญฺจิจฺจ มาตรํ ชีวิตา โวโรเปตฺวา อานนฺตริโก โหตี’’ติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโต, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อสญฺจิจฺจ มาตรํ ชีวิตา โวโรเปตฺวา อานนฺตริโก โหตี’’ติฯ

[859] น วตฺตพฺพํ – ‘‘มาตุฆาตโก อานนฺตริโก’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ มาตา ชีวิตา โวโรปิตาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ มาตา ชีวิตา โวโรปิตา, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘มาตุฆาตโก อานนฺตริโก’’ติฯ

น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปิตุฆาตโก อานนฺตริโก’’ติ? อามนฺตา ฯ นนุ ปิตา ชีวิตา โวโรปิโตติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ปิตา ชีวิตา โวโรปิโต, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ปิตุฆาตโก อานนฺตริโก’’ติฯ

น วตฺตพฺพํ – ‘‘อรหนฺตฆาตโก อานนฺตริโก’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ อรหา ชีวิตา โวโรปิโตติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อรหา ชีวิตา โวโรปิโต, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อรหนฺตฆาตโก อานนฺตริโก’’ติฯ

น วตฺตพฺพํ – ‘‘รุหิรุปฺปาทโก อานนฺตริโก’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ ตถาคตสฺส โลหิตํ อุปฺปาทิตนฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ตถาคตสฺส โลหิตํ อุปฺปาทิตํ, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘รุหิรุปฺปาทโก อานนฺตริโก’’ติฯ